Evden Çalışmalarda İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumluluğu
Covid-19 nedeniyle uzaktan çalışmanın yaygınlık kazandığı bu dönemde evden çalışmalarda işverenin iş sağlığı ve güvenliği sorumluluğu gündeme gelmiştir. İşveren ne gibi sorumluluklara sahiptir? Neler yapması gerekmektedir? Bu yazımızda bunlara değindik.
Çin’de başlayan ve dünyaya yayılan Koronavirüs (COVID – 19) salgınının küresel bir tehdit haline geldiği şu günlerde, salgının etkilerini en aza indirmek ve çalışma hayatının olumsuz bir şekilde etkilenmesinin önüne geçebilmek için uzaktan çalışma metotları yaygınlık kazanmaya başlamıştır.
Uzaktan Çalışma Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’na göre uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
Evden Çalışmalarda Yaşanan Kazalar İş Kazası Kapsamına Girer Mi?
Artık daha sık duymaya başladığımı uzaktan çalışma konusunda yasal bir yönetmeliğin henüz çıkartılmamış olması nedeniyle bazı belirsizlikler ortaya çıkmıştır. Bunlarında başında evde yapılan çalışmalarda yaşanan kazaların iş kazası kapsamına girip girmeyeceği konusu gelmektedir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş kazasını “işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen
olay olarak tanımlamıştır. Bununla birlikte işyeri dışında, işin yürütülmesi nedeniyle meydana gelen kaza da iş kazası
olarak kabul edilmektedir. Ayrıca ilgili mevzuat, çalışanların iş sağlığı ve güvenliğinin korunmasında işvereni sorumlu tutmaktadır. Bu bağlamda evin, işyeri eklentisi olarak kabul edilip edilemeyeceği tartışmalı bir konu olarak durmaktadır. Bununla birlikte evde işin yürütümü nedeniyle yaşanan kaza ise iş kazası olarak kabul edilecektir. Burada önemli nokta olarak görülen durum illiyet bağıdır.
Ev, cafe vb. yerlerde yapılan uzaktan çalışmalarda kaza sınırların kesin hatlarla ayırmak çok güç bir konudur. Burada önemli nokta çalışanın kendi özel işlerini mi yoksa işverenin işini mi yaptığı konusu belirleyici faktör olmaktadır. Kanun işin görülmesi ile ilgili meydana gelen her olayı iş kazası olarak saymıştır. İlliyet bağının varlığının tespit edildiği durumlarda ise işverenin iş kazası dolayısıyla sorumluluğu belirlenirken, işverenin çalışanına evde çalışırken karşılaşabileceği olası iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tehlikeleri ve alabileceği önlemleri açıkça anlatıp anlatmadığı, bu konular hakkında gerekli eğitimi verip vermediği ve çalışana iş güvenliği ve sağlığı standartlarına uygun olduğu malzeme/ekipman sağlayıp sağlamadığı gibi
kriterler göz önünde bulundurulacaktır. İşçinin alınan tedbirlere uyup uymadığı da işverenin sorumluluğun tespitinde dikkate alınacaktır.
Konuyu örneklerle açıklamak gerekirse; işçi mutfakta çay koyarken elinin yanması ya da yemek hazırlarken elini kesmesi gibi durumların işiyle ilgili olmadığından ve dolayısıyla bir illiyet bağı kurulamayacağından iş kazası sayılmayacaktır. işverenin, çalışanın evi hakkında denetim ve yönlendirme yetkisi de bulunmadığından meydana gelecek bu tarz işle ilgisi olmayan kazaların iş kazası sayılmayacaktır.
Evde Çalışmalarda Alınacak İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri
Evden Çalışmalarda İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumluluğu sınırları çok karmaşıktır. Zira çalışanın evinin sınırlarına müdahalesi özel hayata müdahale anlamı taşıyacağı için önemli bir sorun olarak görülmektedir.
İşveren, uzaktan çalışmanın niteliği gereği alınması mümkün olmayan önlemlerin dışında kalan; çalışanın yaptığı işi dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. Eğer ki uzaktan çalışma ilişkisi kurulmadan önce çalışana yeterli iş sağlığı ve güvenliği bilgisi verilmemiş ise işverenin sorumluluğu bulunmaktadır.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesi
Salgın döneminde işverenler tarafından yaygın şekilde uygulanan uzaktan çalışma yani evden çalışma Kanun’da aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:
- İşin tanımı,
- Yapılma şekli,
- İşin süresi ve yeri
- Ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar
- İşveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler
- İşverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin açıklamalardır.
Evden Çalışmalarda İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumluluğu Nelerdir?
İşverenin, uzaktan çalışma uygulamasında en önemli husus iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine dair çalışanını bilgilendirmek, ona gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almak , kontrol etmektir.
- İşçiye teslim edilen ekipman hakkında, kullanım ve güvenlik açısından eğitim ve bilgilendirme yapılmalı, yazılı hale getirilmelidir.
- Çalışanın evinde karşılaşabileceği risklerle ilgili tedbir ve önlem hakkında bilgilendirilmelidir.
- Uzaktan çalışmada kullanılması gereken ekipmanlar ( telefon, laptop vb.) çalışanın kullanabileceği şekilde sağlanmalı ve bu ekipmanları işveren zimmetlemekle yükümlüdür.
- İşin niteliğine uygun olarak uzaktan çalışmada çalışanın görev tanımı belirlenmelidir.
- Risk değerlendirme raporunda uzaktan yani evden çalışma riskleriyle ilgili tedbirlere yer verilmelidir.
Çalışanlar Nelere Dikkat Etmeli?
- Çalışan, uzaktan yani evinden çalışmada kendisinin ve çevresinin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürmemelidir.
- Düzenli olarak ara verilmeli, çalışma ortamı havalandırılmalıdır.
- Çalışma ortamı düzenli olmalı , kendileri evdeki tedbirleri almalıdır.
- Çalışan gözlerini; 20 dakikada bir 20 saniye ekrandan ayırmalı ve dinlendirmelidir.
- Uzaktan çalışmada olabildiğince ergonomik oturma düzeni sağlanmalıdır.
- Çalışma ortamında, çalışma ekipmanları mevcut koronavirüsü riskine karşı düzenli olarak dezenfekte edilmelidir.
- Uzaktan çalışmada olabildiğince doğal aydınlatmadan yararlanılması gerekmekte ve çalışma ortamının pencerelere yakın olması sağlanmalıdır.
Kaynak
COVID-19 Ortamında ve Sonrasında Uzaktan Çalışma
