Meslek Hastalığı

Meslek hastalığı, çalışanların yaptıkları işin niteliği gereği maruz kaldıkları çeşitli etkenler sonucunda ortaya çıkan sağlık sorunlarıdır. İş sağlığı ve güvenliği alanında en kritik konulardan biri olan meslek hastalıkları, hem çalışan sağlığını doğrudan etkiler hem de işletmelerin verimliliğini düşürür. Bu nedenle meslek hastalıklarının tanınması, önlenmesi ve erken teşhis edilmesi büyük önem taşır.

Meslek Hastalığı Nedir?

Meslek hastalığı, bir çalışanın yaptığı işin özellikleri veya işyerinde maruz kaldığı fiziksel, kimyasal, biyolojik ya da psikososyal faktörler nedeniyle gelişen hastalıklar olarak tanımlanır. İş kazalarından farklı olarak meslek hastalıkları genellikle uzun süreli maruziyet sonucunda ortaya çıkar.

Meslek Hastalıklarının Başlıca Nedenleri

Fiziksel Etkenler

Gürültü
Titreşim
Aşırı sıcaklık veya soğuk
Radyasyon

Kimyasal Etkenler

Zehirli gazlar
Tozlar (örneğin asbest, silika)
Çözücüler ve boya maddeleri
Ağır metaller (kurşun, cıva, kadmiyum)

Biyolojik Etkenler

Bakteriler
Virüsler
Mantarlar
Parazitler

Psikososyal Etkenler

Yoğun iş stresi
Uzun çalışma saatleri
İşyerinde mobbing
Yetersiz iş-yaşam dengesi

Meslek Hastalıklarının En Sık Görülen Türleri

Solunum Sistemi Hastalıkları

Silikozis
Asbestozis
Mesleki astım

Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları

Bel ve boyun fıtığı
Kas yorgunluğu
Tendinit

Deri Hastalıkları

Kontakt dermatit
Kimyasal yanıklar
Alerjik cilt hastalıkları

Duyusal Hastalıklar

İşitme kaybı (gürültüye bağlı)
Görme sorunları (ekran maruziyeti, kimyasal etkiler)

Psikolojik ve Nörolojik Hastalıklar

Mesleki stres bozukluğu
Tükenmişlik sendromu
Sinir sistemi hastalıkları (ağır metal zehirlenmeleri nedeniyle)

Meslek Hastalıklarının Belirtileri

Kronik yorgunluk
Solunum zorlukları
Sürekli baş ağrısı
Ciltte kızarıklık veya tahriş
Duyma kaybı
Kas ve eklem ağrıları
Uyku bozuklukları
Depresyon ve anksiyete

Belirtiler genellikle zamanla gelişir, bu nedenle erken fark edilmesi zordur.

Meslek Hastalıklarını Önleme Yöntemleri

Risk Analizi ve Değerlendirme

İşyerinde mevcut riskler belirlenmeli, düzenli analizler yapılarak çalışanların maruz kalabileceği tehlikeler kontrol altına alınmalıdır.

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Kullanımı

Baret
Maske ve solunum cihazları
Koruyucu eldiven
İş güvenliği ayakkabısı
Kulak koruyucular

Çalışan Eğitimi ve Farkındalık

Çalışanlara meslek hastalıklarının nedenleri, belirtileri ve önleme yöntemleri hakkında düzenli eğitimler verilmelidir.

İş Hijyeni Önlemleri

İşyerinde düzenli temizlik, havalandırma ve kimyasal maddelerin güvenli depolanması sağlanmalıdır.

Sağlık Gözetimi ve Periyodik Muayeneler

Çalışanların sağlık durumları düzenli olarak kontrol edilmeli ve erken teşhis için periyodik muayeneler yapılmalıdır.

Meslek Hastalıklarının Çalışanlar ve İşletmelere Etkileri

Çalışanların iş gücü kaybı
Verimlilikte düşüş
İşgücü devrinde artış
İş kazası riskinde yükselme
İşverenler için tazminat ve yasal sorumluluklar
Çalışma barışının bozulması

Türkiye’de Meslek Hastalıkları Mevzuatı

Türkiye’de meslek hastalıkları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında ele alınır. Çalışanlar, SGK tarafından belirlenen meslek hastalıkları listesine göre haklarını arayabilir.

Sonuç

Meslek hastalıkları, işyerlerinde önlenebilir sağlık sorunlarıdır. Doğru risk analizi, uygun koruyucu donanımlar, düzenli sağlık kontrolleri ve etkili eğitimlerle büyük oranda engellenebilir. Çalışanların sağlığına verilen önem, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda işletmelerin sürdürülebilir başarısı için kritik bir faktördür.