6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-Özet

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-Özet: Türkiye’de iş güvenliği kültürünün temellerini anlatan detaylı bilgi ve yorumlar. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30 Haziran 2012 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında devrim niteliğinde bir düzenleme olan bu kanun, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumayı, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeyi amaçlamaktadır. Kanun, tüm çalışanları kapsayan yapısıyla önceki düzenlemelere kıyasla çok daha kapsamlı ve çağdaş bir çerçeve sunmaktadır.

Kanunun Amacı ve Kapsamı

Kanunun amacı, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi ve iş kazalarının önlenmesidir.

6331 sayılı Kanun, kamu ve özel sektör fark etmeksizin tüm işyerlerini ve çalışanları kapsamaktadır. Ancak;

Ev hizmetleri,
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin harekât faaliyetleri,
Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri,
Hükümlü ve tutukluların infaz faaliyetleri
bu kanunun kapsamı dışında tutulmuştur.

Kanunun Getirdiği Yenilikler

1. İşverenin Sorumlulukları

Kanun, işverenlere çok daha kapsamlı sorumluluklar yüklemiştir. İşveren;

Risk değerlendirmesi yapmak,
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlamak,
Çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek,
Acil durum planlarını hazırlamak
zorundadır.

İşverenin temel sorumluluğu, çalışanların sağlık ve güvenliğini önleyici bir yaklaşımla korumaktır. Bu nedenle, “önlemek, korumaktan daha ucuz ve insancadır” ilkesi kanunun temelini oluşturur.

2. Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri

Kanun, çalışanlara da bazı sorumluluklar getirmiştir. Çalışanlar, işverenin aldığı önlemlere uymak, koruyucu ekipmanları doğru şekilde kullanmak ve tehlikeli durumları işverene bildirmekle yükümlüdür.

Ayrıca, çalışanlara “çalışmaktan kaçınma hakkı” tanınmıştır. Ciddi ve yakın tehlike durumunda, çalışan işin durdurulmasını isteyebilir ve bu durum maaş kesintisine neden olmaz.

3. İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Zorunluluğu

6331 sayılı Kanun’un en önemli yeniliklerinden biri, işyerlerinde İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve gerekirse Diğer Sağlık Personeli bulundurma zorunluluğudur.

Bu zorunluluk, işyerinin tehlike sınıfına (az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli) ve çalışan sayısına göre belirlenir.

4. Risk Değerlendirmesi Zorunluluğu

Kanun, tüm işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmasını zorunlu kılmıştır.
Risk değerlendirmesi yapılmayan işyerlerinde idari para cezaları uygulanmakta, ayrıca iş durdurma kararı alınabilmektedir.

Bu değerlendirme sayesinde işyerindeki tehlikeler önceden tespit edilerek önleyici tedbirlerin alınması sağlanır.

5. İşyeri Sınıflandırması

Kanun, işyerlerini üç farklı sınıfta ele alır:

Az tehlikeli işyerleri: Büro işleri, ofis, eğitim kurumları vb.
Tehlikeli işyerleri: Atölye, depo, bazı üretim alanları vb.
Çok tehlikeli işyerleri: İnşaat, maden, kimya fabrikaları vb.

Bu sınıflandırma, hem iş güvenliği uzmanı görevlendirmede hem de denetimlerde esas alınmaktadır.

6331 Sayılı Kanun’un Çalışma Hayatına Etkileri

Bu kanun, Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşmasına önemli katkı sağlamıştır.
İş kazalarının önlenmesi, işverenlerin bilinçlenmesi ve çalışanların güvenlik bilincinin artması açısından büyük bir fark yaratmıştır.

Özellikle OSGB (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri) kavramı, kanunla birlikte daha yaygın hale gelmiş; birçok işletme iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini profesyonel kuruluşlardan almaya başlamıştır.

6331 Sayılı Kanun’un Önemi ve Yorumu

Bu kanun, Türkiye’nin Avrupa Birliği iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uyum sürecinin önemli bir parçasıdır.
Yasada belirtilen hükümler, sadece cezai yaptırımları değil, aynı zamanda önleyici yaklaşımları da teşvik etmektedir.

Kanunun en önemli mesajı şudur:

“İş kazaları kader değil, önlenebilir olaylardır.”

6331 sayılı Kanun’un tam olarak uygulanması, sadece işverenlerin değil, çalışanların da bilinçli hareket etmesiyle mümkündür. Eğitim, denetim ve sürekli iyileştirme süreçleri, kanunun etkinliğini artıran en önemli unsurlardır.